Hormonların psikoloji üzerindeki etkileri birçok bilimsel çalışmaya konu olmuş ve bu konuda kesin olarak sonuçlar elde edilmiştir. Psikolojik sorunların pek çok nedeni vardır ve hormon seviyeleri de bu etmenlerden biridir. Hormonlar, vücutta pek çok görevi üstlenen ve vücudun doğru akışta olmasını sağlayan etmenlerdir. Bunların, psikolojik sağlık üzerinde de olumlu ve olumsuz etkileri vardır.
En Önemli Hormonlar ve Etkileri
Psikoloji etkileyen hormonlar arasında sayılabilecek son derece önemli ve etkili hormonlar vardır. Bunların her birinin ayrı ayrı incelenmesi gerekir. Buna göre hormonlar ve etkileri;
Dopamin
Kişilerin ruh halindeki isteksizlik ve enerji düşüklüğü genel olarak dopamin hormonundaki eksiklikten kaynaklamaktadır. Günlük olarak gerçekleştirmeniz gereken planlar ve hedefler konusunda motivasyonunuz yeterli olmadığında dopamin eksikliğinden söz edilebilir. Vücutta dopamin eksikliği söz konusu olduğunda, en başta bu yüzden motivasyon eksikliği olur. Kişiler ek olarak odaklanma sorunları ve olumsuz duygulara kapılma gibi sorunlarla karşı karşıya kalabilir.
Dopamin eksikliği durumunda, kişiler hareket edebilir. Yapılan hareketler sayesinde dopamin elde edilir. Buna ek olarak bazı yiyeceklerden de dopamin hormonu elde edilebilir. Uyku rutinine dikkat edilmesi halinde de vücutta dopamin hormonu salgılanır.
Serotonin
Mutluluk hormonu olarak bilinen serotonin, vücutta psikolojik sağlığın desteklenmesi başta olmak üzere pek çok etkiye sahiptir. Bu hormon aynı zamanda iştah düzenlenmesi, ruh halinin düzeltilmesi ve cinsel enerjinin artırılması gibi etkilere sahiptir. Bu hormonlarda meydana gelen düşüşte de kişiler daha depresif bir ruh haline sahip olabilmektedir. Özellikle depresif bir ruh hali içinde olan bireylerde serotonin eksikliğinden söz edilebilir.
Günlük hayatımızda sıklıkla stres ve özgüven sorunları yaşayabiliriz. Bu duyguların aşılması noktasında da serotonin hormonuna ihtiyaç olduğu ifade edilebilir. Serotonin eksikliği durumunda yiyeceklerden destek alınabilir. Özellikle çikolata ve muz tüketildiğinde, vücutta serotonin hormonu salgılanır. Stres gibi önemli sorunlar ise vücutta serotonin salgılanmasını azaltır.
Endorfin
Güzel bir haber aldığımızda, kahkaha attığımızda ya da sevdiğimiz bir tatlıyı yediğimizde, vücudumuzda endorfin salgılanır. Buna bağlı olarak endorfin seviyesindeki artışın, mutluluk ve iyi hissetme hali ile bağlantılı olduğunu ifade edebiliriz. Endorfin, kişilerin vücudunda doğal olarak afyon vazifesi görmektedir.
Vücuttaki endorfin eksikliği durumunda moralimiz bozuk ve dibe vurmuş olur. Bu yüzden de yükseltilmesi için yardıma ihtiyaç duyulabilir. Vücutta endorfin salgılanması için direkt bir müdahale yoktur. Bazı etkenler, endorfin salgılanmasını artırır.
Noradrenalin
Vücudun tehlike sinyalleri alması durumunda salgılanan hormonlardır. Noradrelin sayesinde kişilerin vücudunda olası bir tehlikede metabolizmanın hızlandırılması sağlanır. Metabolizma da aynı zamanda enerji kaynağı olarak bilinir. Nabzın yükselmesi özellikle vücuttaki noradrenalin salgılanmasının en önemli belirtilerinden biridir.
Stres, kızgınlık gibi anlarda hormonun seviyesinde artış gözlemlenir. Hareket etme, stresten arınma, spor yapmak bu hormonun seviyesini gerekli düzeyde tutacak aktivitelerden bazılarıdır.
Melatonin
Melatonin hormonu gece 23.00 ile sabah 5.00 arasında salgılanır. Bu saatlerde uykuda olan bireyler için son derece kritik ve önemli bir durum söz konusu olur. Bu kişiler de hormon salgılanması mümkün iken gece çalışanlar için ise bu hormondan yoksunluk söz konusu olabilir. Geceleri uykusuz olmak, kişilerde melatonin üretiminde sorunların yaşanmasına neden olabilir.
Geceleri uyuma konusunda sorun yaşıyorsanız, doktorunuza danışarak buna yönelik ilaç kullanabilirsiniz. Kaygı bozukluğu ve depresyon sorunu yaşayan kişilerin özellikle buna yönelik ilaç kullanması gerekebilir.
Hormon Dengesizliklerinin Sakıncaları
Hormon dengesizlikleri genel olarak hem vücutta hem de zihinde olumsuz etkilere neden olabilir. Bu hormonların işleyişi incelendiğinde de zaten bu durum fazlasıyla kendini gösterir. Özellikle ruhun ve bedenin bir bütün olduğu düşünüldüğünde, beden sağlığının önemsenmesi durumunda hormon dengesizliklerine dikkat edilmesi gerektiği çok daha iyi anlaşılabiliyor. Hormon dengesizliklerinin önüne geçilmek istendiğinde, yapılması gerekenler;
- Beslenmeye dikkat etmek
- Hareket etmek
- Uyku düzenin sağlamak ve sağlıklı bir uykuya sahip olmak için uğraşmak
- Stresten uzak ve daha sakin bir yaşam sürmek
Tüm bunlara ek olarak ihtiyaç duyduğunuz anda bu alanda sizlere profesyonel destek sağlayabilecek psikologlarla görüşme sağlayabilirsiniz. Online terapi sayesinde hem hormon seviyelerinizin düzelmesi hem de ruh sağlığınızın iyileşmesi konusunda yardım alabilirsiniz. Ankara psikolog desteği alarak özellikle yaşadığınız psikolojik sorunları aşmak konusunda çok daha iyi sonuçlar elde edebilirsiniz.