Gelişimsel Kriz Nedir?

Öncelikle gelişimsel kriz etkileşimde bulunduğumuz olaylar, zorlu yaşam deneyimleri gibi bir çok etkeni mevcuttur. Etkileşimde bulunduğumuz etkenlerde zorlu yaşam deneyimleri ya başarılı baş etme ya da krize sebep olmaktadır.

Yaşamın Kesintiye Uğraması

Hayatımızda baş ettiğimiz sorunları çözmeye odaklanan kişiliğimiz başarısızlıkla sonuçlandığında kriz meydana getirmekte. Gelişimsel kriz için uygulanacak adımlar şu şekildedir:

Bilişsel özümleme
Yeni başa çıkma stratejileri geliştirme
Dış kaynakları uygun kullanılabilme
Davranış değişikliği gerçekleştirmede tıkanıklık çözümü.

Zorlu Yaşam Deneyimleri

Hayatımızın çoğunda zorluklara karşı mücadele ettiğimiz zamanlarda bazı etkenler mevcuttur bunlar ölümcül hastalıklar, kayıplar, şiddet olarak olarak görülürken. Olumlu olaylara da okula başlama, mezuniyet, emeklilik, evlenme ve çocuk gibi olumlu olayları ekleyebiliriz. Bu olaylar gelişimsel kriz sebepleri olabilir.

Kriz ve Gelişim

Yaşam doğumdan ölüme kadar sürekli değişme ve gelişme gösterir. Gelişim evrelerden geçerek ilerleyen bir oluşumdur. Yetişkinlikteki geçiş dönemleri çocukluk ya da ergenlikten niteliksel olarak fark göstermektedir. Yaşadığımız her evre eşsizdir. Evrelerdeki sorunlar yaşam döngüsü boyunca tekrarlanır.

Gelişimsel yaşam krizi geçişinin en uç noktasında bir kargaşa ile yaşanmaktadır. Belirli bir evrede gelişimsel görevin tamamlanması engellendiğinde ya da zorlaştırıldığında kriz meydana gelmektedir.

Örnek olarak şunları sıralayabiliriz;

Talep fazlalığı bir geçişi krize dönüştürebilir.
Gelişim evrelerinin gereği olan yaşantılara hazır olmamak kriz olasılığını arttırır.
Bireylerin kendini toplumun, yaşıtlarından beklediğinin dışında hissetmesi geçişi kriz olarak yaşamasına neden olur.

Yaşam Sürecince Gelişim

Gelişimsel kriz nedir? Yaşam sürecince gelişimi ruhsal toplumsal evre, görev ve olası krizler olarak alt tarafta rahatlıkla bulabilirsiniz.

Yaş dönemi: Bebeklik süt çocuğu (0-1 yaş)

Ruhsal toplumsal evre
– Temel güven x Güvensizlik
Görev
– Beslenme
– Motor beceri ve duyu ayırımı
– Duygusal durağanlığın sağlanması
Olası krizler
– Düzensiz beslenme
– Fiziksel hastalık
– Bakıcının reddi

Yaş dönemi: Bebeklik (1-2 yaş)

Ruhsal toplumsal evre
– Özerklik x utanç/kuşku
Görev
– Yürüme, koşma
– Bağımsızlık duyumunun gelişimi
– Toplumun taleplerine uyum
Olası krizler
– Fiziksel travma
– Bakıcının girişimciliğini engellemesi
– Tuvalet terbiyesinde çatışma

Yaş dönemi: Erken Çocukluk (2-6 yaş)

Ruhsal toplumsal evre
– Girişimcilik x suçluluk
Görev
– Kas kontrolü ve öğrenme
– Beden kavramı gelişimi ve cinsiyet farklılığının öğrenilmesi
– Doğru ya da yanlışın öğrenilmesi
– Sosyal ve fiziksel gerçeklik kavramı gelişimi
– Kişilerarası becerilerin gelişimi
Olası krizler
– Fiziksel travma
– Öğretmen ve ebeveynle – akranla çatışma
– Okula başlama – Okul öncesi – Yuva
– Taşınma – Arkadaş kaybı

Yaş dönemi: Geç Çocukluluk (5-12 yaş)

Ruhsal toplumsal evre
– Çalışkanlık x aşağılık duygusu
Görev
– Okul konularına egemen olma
– Problem çözme ve öğrenme becerileri
– Akran grubu – Öğretmen – Yetişkinlerle ilişki
Olası krizler
– Okulda öğrenme güçlüğü
– Akranlarla veya öğretmenlerle çatışma

Yaş dönemi: Ergenlik (12-18 yaş)

Ruhsal toplumsal evre
– Kimlik x rol karmaşası
Görev
– Bedenin değişimine ve yeni duygulara uyum
– Ebeveynden ayrılma ve bağımsızlığın aşamalı kazanımı
– Değerlerin sorgulanması
– Yaşam felsefesi oluşumu
– Yakın kişisel ilişkilerin keşfi
– Meslek Seçme
Olası krizler
– İlk adet görme, cinsel ilişki deneyimi, hamile kalma
– Liseden mezuniyet- üniversiteye giriş
– Ana baba ile yaşam tarzı hakkında çatışma
– Karşı cinsle ilişki kopması
– Meslekte kararsızlık
– İlk işinde güçlük
– Başarı ve başarısızlık

Yaş dönemi: Genç Yetişkinlik (18-34yaş)

Ruhsal toplumsal evre
– Yakınlık x yalıtılmışlık
Görev
– Eş seçimi
– Aile oluşturma
– Ebeveyn tutumu gelişimi
– Askerlik
– İşe başlama
– Yaşam tarzı gelişimi
Olası krizler
– Eş reddi
– İstenmeyen gebelik
– Çocuk doğumu
– Çocuklar ilgili sorunlar
– Askere gitmek istememe
– Akademik ve maddi güçlük

Yaş dönemi: Orta erişkinlik (35-50 yaş)

Ruhsal toplumsal evre
– Üretkenlik x durağanlık
Görev
– Orta yaşın değişimine uyum
– Çocuklarda değişime uyum
– Yaşlı anneye babaya bakım
– Artan üretkenlik
– Seçimlerin gözden geçirilmesi ve kimlik yakınlık konularının halledilmesi
– Aile ve işte sorumluluklar
Olası krizler
– Fiziksel gücün azalması
– Ergen çocuğun isyankarlığı
– Çocuğun evliliğinin bozulması
– Anne baba bakımı kararı
– Ebeveyn ölümü hastalık
– İşle ilgili sorunlar
– Pişmanlık doyumsuzluk
– Evlilik sorunları
– İş yaşamına dönüş

Yaş dönemi: Olgunluk(50-65 yaş)

Ruhsal toplumsal evre
– Üretkenlik x durağanlık
Görev
– Fizyolojik yaşlanmaya uyum
– Emekliliği hazırlık
– Yetişkin çocuklarla doyumlu ilişki
– Eşle ilişki ve kaybına uyum
– Yaşlı anne babaya yardım
– Boş zamanı kullanma
Olası krizler
– Arkadaş ölümü
– Sağlık sorunları
– Karar verme
– Yaşam yerinde değişiklik
– Çocuklarla çatışma
– Son çocuğun evden ayrılması
– Eş kaybı
– Emekliliğe direnç
– Ayrılma ya da iş rolü sorumluluğunu sürdürme
– Zaman öldürme

Yaş dönemi: Olgunluk(65+ yaş)

Ruhsal toplumsal evre
– Ego bütünlüğü x umutsuzluk
Görev
– Hobilere ilgi
– Yaşam deneyimlerini paylaşma
– Geçmişi değerlendirme
– Kabullenilen fiziksel ve duygu rahatlığından keyif alma
– Yeterli hareketin sağlanması
Olası krizler
– Maddi güçlükler
– Çocuklarla ve akranlarla çatışma
– Arkadaş ölümü
– Yalnızlık farkına varma
– Hastalık
– Emekliliğe uyumsuzluk

7 Gelişimsel Görev

Akıl ya da bilgelik x Fiziksel güç
Sosyalleşme x Seksüalite
Duygusal esneklik x Duygusal yoksunluk
Zihinsel esneklik x Zihinsel katılık
Ego ayrışması x İş rolüne ilişkin görevler
Yaşlanan bedenin aşınması x Bedenle aşırı uğraş
Egonun aşınması x Egoya aşırı ilgi

Gelişimsel Yaşam Krizlerine Müdahale Süreci

Gelişimsel kriz nedir? Gelişimsel krizle müdahale süreci nedir? Gelişimsel krizlere müdahale etmenin birçok farklı yolu vardır.

Presipitan olay bireyin gelişimsel göreviyle başa çıkma çabalarında gizli olabilir.
Bireyin bilgi, beceri, risk alma isteği, fiziksel-sosyal kaynak ve destekleri gözden geçirilmelidir.
Presipitan olayı bireyin nasıl algıladığı önemlidir.
Geçiş çabalarının aile ve arkadaş çevresindeki etkileri araştırılmalıdır.
Bireyin gelişim çabalarının çevresindekilerle uyumu incelenmelidir.
Krizle ilişkili olarak toplumsal beklentilerin rolü araştırılmalıdır.
Krizden önceki beklentilerin kirz durumu ile ilişkisi sorgulanmalıdır.

Müdahale Sürecinin Hedefi

Durumların tanınması
Farkındalık kazanılması
Kendilik dünya sınırları
Yeni yaşam becerileri
Destek
Duygu/gereksinim keşfine yardım

Krizin Kişiliğin Alt Sistemleri Bağlamında Açıklanması

Somatik sistem
Uykusuzluk
Yorgunluk
Bilişsel sistem
Bebek bakımı konusunda yetersizlik algısı
Eşinin ilgisini kaybettiği inancı
Duygusal sistem
Yalnızlık
Ambivalan duygular
Çaresizlik- gerginlik- çökkün duygu durumu
Davranışsal sistem
Uyku problemleri
Ağlamalar
Bebeğin bakımını reddetme
Kişilerarası sistem
Sosyal ilişkilerde sınırlılık
Çevreden uzaklaşma
Duyguları paylaşmada güçlük
İletişimsizlik
Çevresel destek eksikliği

Krizin Oluşumu ve Rol Oynayan Etmenler

Gelişimsel yaşam krizleri alt tarafta bulunan maddeler krizi oluşturmaktadır.

Ebeveyn rolüne hazır olma denge durumu à eşinin reddi duyguları
Anksiyete ve depresyon
Azaltma gereksinimi
Dengeleyici faktörlerin yokluğu
Ambivalan duyguları fark etme ve kabullenmede güçlük
Duyguları ifade edememe
Bilgi beceri eksikliği
Sonuç = belirtilerin yoğunluğu
Çevreden geri çekilme
Kriz
Uyku bozukluğu

Gelişimsel Kriz Nedir? | Gelişimsel Yaşam Krizleri