“Elektra kompleksi“ terimi sıklıkla Sigmund Freud ile ilişkilendirilirken, 1913’te bu terimi icat eden aslında Carl Jung’du. Bu terim, babalarının cinayetinin intikamını almak için annelerinin ölümünü planlayan Yunan Elektra ve kardeşi Orestes efsanesinden türemiştir.
Elektra kompleksi, Oedipus kompleksinin kadın versiyonunu tanımlamak için kullanılan bir terimdir. 3 ile 6 yaşları arasında, bilinçsiz bir şekilde babasına cinsel olarak bağlanan ve annesine karşı giderek daha düşmanca davranan kız çocuklarıyla alakalı bir durumdur.
Freud‘a göre, kadın psikoseksüel gelişimi sırasında, genç bir kız başlangıçta annesine bağlanır. Penisi olmadığını öğrendiğinde, babasına bağlanır ve “iğdiş edilme” için suçladığı annesine kızmaya başlar. Bu durum kız çocuğunun babasına daha çok yakınlaşmaya başlamasına sebep olur. Böylece, Elektra Kompleksi’nin ilk safhası gerçekleşir.
Elektra Kompleksi Belirtileri
Genel olarak 3-6 yaşlar arası başlayan bu kompleksin çeşitli safha ve aşamaları mevcuttur. Gözlemlenebilen belirtileri şu şekilde sıralayabiliriz:
- Anneye karşı açıklanamayan düşmanlık duyguları, onu başarısızlıklarından ve sorunlarından suçlu görme.
- Annenin ortadan kaybolması ya da olmasaydı hayatının ne olacağı hakkında fanteziler. Çoğu zaman bu düşünceler hastada rahatsızlık yaratarak onları düşünmekten kaçınmalarına neden olur.
- Anne ve baba kavga ettiğinde koşulsuz ve şartsız babanın tarafını tutma.
- Daima babanın ruh durumunu düşünme. Mutlu ya da üzgün olduğu anları irdelemeye çalışma.
- Önemli bir karar verirken her zaman önce babanın ne düşüneceğini ve tercih edeceğini düşünme.
- İleri yaşlara gelindiğinde olgun erkeklere ilgi duyma. Partnerde babaya benzer özellikler arama.
- Babaya karşı cinsel dürtüler hissetme ve bundan pişmanlık duyarak bozuk bir psikolojiye sahip olma.
Elektra Kompleksi Hangi Dönemde Meydana Gelir?
Elektra Kompleksi’nin ortaya çıkışı çocukluk döneminde meydana gelmektedir. Psikoloji uzmanlarına göre ilk belirtiler 3 ve 6 yaş arasında görülmeye başlar. Sonraki dönemde kız çocuklarının bu ilgisi genellikle dağılır ve sıradan bir büyüme dönemine girilir. Ancak, bu her zaman gerçekleşmeyebilir.
Kompleksin ergenlik döneminde de devam etmesi asıl sorunun ortaya çıkmasına neden olan durumdur. Psikolojik bir sorun olarak görülmesi de bu dönemden sonra devam etmeyi sürdürmesi ile başlar. Yetişkinlikte de devam eder ve kadının hayatında birçok soruna ve olumsuzluğa sebep olabilir. Kısacası, Elektra Kompleksi her yaştan kadının içinde bulunabileceği bir sorundur.
Yetişkinlerde Elektra Kompleksi
Çocuklukta başlayan ve ergenlikte de önüne geçilmeyen Elektra Kompleksi yetişkinlik evresinde de devam etme ihtimali bulunan bir durumdur. Yetişkin kadınlar da bilinçli veya bilinçsiz bu komplekten muzdarip olabilir. Bu yüzden, özellikle gençlik dönemlerinde psikolojik destek almanın önemi büyüktür.
Gençlik ve yetişkinlik dönemi içerisindeyken kişinin vücut kimyası cinsel dürtüler açısından daha yoğun çalışmaktadır. Freud bu kompleksi babaya karşı duyulabilecek cinsel arzu olarak da tanımladığından bu tarz duygular içerisinde olan bir kadın düşündüklerinin yanlış olduğuna kafasını çok fazla takarak psikolojik sorunlar yaşayabilir.
Yetişkin kadınlarda bu kompleksin en büyük belirtileri partner seçiminde ortaya çıkar. Kadınlar partnerlerini kendilerinden yaşlı erkekler arasından seçer. Bununla da kalmayıp partnerlerinde babalarından izler aramaya başlarlar. Aradıkları bu izler fiziksel veya karakteristik özellikler olabilir.
Elektra Kompleksi Nasıl Atlatılır?
Elektra Kompleksi’nin çözümünde bir dizi savunma mekanizması rol oynar. Bilinçli belleğin bu arzu ve istekleri bastırması gerekmektedir. Kompleksin çözümü için önemli olan noktaları şu şekilde sıralamak mümkündür:
- Kesinlikle profesyonel yardım alınmalıdır. Aileler bu sorunu kendi kendilerine çözme konusunda kendilerini zorlamamalıdır.
- Kadınlar genç ve yetişkinlik dönemlerinde akıllarına gelen bazı şeylerin kendi ellerinde olmadığının farkına varmalıdır. Kendilerini suçlu hissetmek başka psikolojik sorunların ortaya çıkmasına da sebep olabilir.
- Babanın da sıradan bir insan olduğu çocuğa öğretilmelidir. Bu komplekse sahip kız çocukları babalarını gözlerinde abartılı bir şekilde büyütürler. Baba ve kız elbette birbirlerini sevecekler. Fakat, baba da sıradan bir insandır ve hayatında sonsuza kadar var olmayacak.
- Kadınlar daha bağımsız bir hayat tarzı benimsemelidir. Ailelerine özellikle ekonomik olarak aşırı derecede bağlı ve mecbur olmaktan kaçınmalıdır.
Bunlar, en azından kompleksin üstesinden gelmek için çalışmaya başlamanıza yardımcı olacak birkaç temel ipucu. Bağımsız çabalar yetersiz kalırsa, derin sorunları kendi başınıza “iyileştirmeye” çalışmak yerine, psikoloji uzmanlarına başvurmak daha iyidir.